TOPLU TAŞIMA SİSTEMİNİN VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASINA YÖNELİK OPTİMİZASYON ÇALIŞMALARI: SAKARYA İLİ İÇİN ÖRNEK BİR UYGULAMA

Başlangıçta toplu taşıma ile gerçekleştirilen ulaşım hizmetleri, otomobilin keşfi ve otomobil teknolojisindeki hızlı gelişme ile ulaşımın otomobillerle çözüleceği inancını güçlendirmişti. Özellikle gelişmiş ve zengin ülkelerde sürekli olarak yollar yapılmakta, özel araç sahipliği özendirilmekte ve toplu taşıma sistemlerinin etkinliği azaltılmaktaydı. 1907 yılında sayısı 250 bin olan otomobiller, Fort Model T’nin ortaya çıkışıyla 500 bin olmuş, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra bu rakam 50 milyonun üzerine çıkmıştır. Günümüzde ise yılda 70 milyonun üzerinde otomobil üretilmektedir. Ancak otomobil sahipliği ile birlikte çevre sorunları da artmaya başlamıştır. Bu sorunların üstesinden gelebilmek için tekrar toplu taşın sistemlerinin etkinliğinin artırılmasına yönelik çalışmalar başlamıştır. İnsanların özel araçlarını kullanmadan yolculuklarını yapabilmeleri için toplu taşıma seçenekleri artırılmakta bir tarafandan da toplu taşım sisteminin iyi bir şekilde planlaması yapılarak verimliliği artırılmaya çalışılmaktadır. Bu çalışmada etkin ve verimli bir toplu taşıma sistemin oluşturulmasına yönelik Sakarya ili ölçeğinde bir çalışma yapılmıştır. Sakarya Büyük Şehir Belediyesi sınırları içinde bulunan yol ağları, toplu taşıma güzergahları ve seferler Visum ulaşım planlama programı ortamına aktarılmıştır. Visum programında ulaşım planlama teknikleri kullanılarak toplu taşıma güzergahlarında taşınan yolcu miktarları hesaplanmıştır. Toplu taşın araç hızları, duraklarda bekleme süreleri ve araç türleri gibi önemli parametreler değiştirilerek bir optimizasyon çalışması yapılmış ve Sakarya’da toplu taşıma sisteminin verimliliği artırılmaya çalışılmıştır. Ayrıca elde edilen sonuçlar değerlendirilerek Sakarya’nın toplu taşıma sisteminin geliştirilmesine yönelik çözüm önerileri geliştirilmiştir.